سرطان روده یا کانسر روده یکی دیگر از سرطان های شایع است که گریبان گیر بسیاری از افراد در سرتاسر دنیا می شود. این سرطان، روده بزرگ را درگیر می کند. روده بزرگ در قسمت پایانی دستگاه گوارش قرار دارد. این بیماری معمولا در افراد مسن رخ می دهد ولی این به این معنا نیست که گروه های سنی دیگر به آن مبتلا نمی شوند. همه ما باید این را مد نظر داشته باشیم که برخی از سرطان ها از جمله سرطان روده بزرگ، در ابتدا قابل تشخیص نیستند اما با داشتن اطلاعات و آگاهی در مورد این سرطان می توانیم از وقوع آن جلوگیری کنیم. سرطان پایان زندگی نیست در صورت تشخیص زود هنگام و مراجعه به پزشک قابل پیشگیری و درمان است.
سرطان روده از کجا شروع می شود؟
بیشتر سرطان های روده بزرگ وقتی رشد غیر طبیعی سلول ها در سطح داخلی روده بزرگ یا راست روده رخ می دهند، به وجود می آیند و این رشد را پولیپ می گویند. برخی از پولیپ ها می توانند با گذشت زمان که ممکن است سال ها طول بکشد، به سرطان تبدیل شوند. البته باید این نکته را ذکر کنیم که تمام پولیپ ها به سرطان تبدیلنمی شوند. احتمال تغییر پولیپ بستگی به نوع آن دارد که 2 نوع پولیپ اصلی، شامل موارد زیر هستند:
- پولیپ های آدنوماتوز ( آندوم): این پولیپ ها گاهی تبدیل به سرطان می شوند، به همین دلیل آندم ها یک وضعیت پیش سرطانی نامیده می شوند.
- پولیپ هایپیر پلاستیک و پولیپ های التهابی: این پولیپ ها رایج هستند ولی به طور کلی به آن ها پیش سرطانی نمی گویند.
سایر عواملی که باعث ایجاد پولیپ می شوند و خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش می دهد کولورکتال های شخص هستند که شامل عوامل زیر می باشند.
- اگر پولیپی بزرگتر از 1 ساتی متر وجود داشته باشد.
- اگر بیشتر از 2 پولیپ یافت شود.
- اگر بعد از برداشتن دیسپلازی در پولیپ دیده شود. دیسپلازی یکی دیگر از بیماری های پیش سرطانی است. این بدان معنی است که روده بزرگ سلول های سرطانی وجود دارد که با انجام آزمایشات دقیق تر می توان به درست بودن کانسر روده پی برد.
برای درک بهتر سرطان روده به قسمت های تشکیل دهنده روده بزرگ و راست روده می پردازیم. روده بزرگ از لوله ای ماهیچه ای به طول 1.5 متر تشکیل شده است که قسمت های زیر به جزئیات روده بزرگ می پردازد.
- بخش اول: کلون صعودی نامیده می شود. کیسه ای به نام سکوم، جایی که غذا بدون هضم از روده کوچک وارد می شود که در سمت راست شکم به سمت بالا امتداد دارد.
- بخش دوم: که به آن روده بزرگ عرضی گفته می شود و در سراسر بدن از سمت راست به چپ می رود.
- بخش سوم: به نام کلون نزولی که از طف چپ به سمت پایین می آید.
- بخش چهارم: به این دلیل که به شکل S است، به آن روده بزرگ سیگموئید گفته می شود.
علائم و نشانه های سرطان روده
در بسیاری از مبتلایان به سرطان روده هیچ گونه از این علائم در مراحل اولیه کانسر خود را نشان نمی دهند. ظاهر شدن علائم به اندازه و محل سرطان در روده بستگی دارد و در هر فرد به گونه ای متفاوت ظاهر می شوند. علائم این سرطان عبارتند از:
- تغییر مداوم در عادات روده، از جمله اسهال یا یبوست
- احساس اینکه روده شما هنوز خالی نشده
- احساس درد و ناراحتی در شکم
- دیدن خون در مدفوع
- کاهش وزن بیش از حد
- ضعف یا خستگی
- خونریزی مقعد
عوامل خطرناک سرطان روده بزرگ
سن بالا: سرطان روده در هر سنی قابل تشخیص است، اما اکثثر مبتلایان به این بیماری بالای 50 سال سن دارند.
سابقه ابتلاء به سرطان کولورکتال( روده) : اگر سرطان کولورکتال کاملا جراحی و برداشته شود، امکان بروز سرطان در روده بزرگ یا راست روده وجود دارد.
شرایط التهابی روده: بیماری التهابی مزمن روده برگ مانند کویت اولسراتیو و بیماری کرون می تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
سندروم های ارثی: برخی جهش های ژنی که در طی چند سال از خانواده شما گذشته، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.
سابقه خانوادگی: اگر یک خویشاوند خونی مبتلا به این بیماری داشته باشید، خطر اینکه شما به این سرطان دچار شوید، بیشتر وجود دارد.
رژیم غذایی کم فیبر و پر چرب: تحقیقات در این زمینه نشان می دهد که افرادی که سرطان روده بزرگ دارند از رژیم های غذایی پر گوشت و فرآوری شده بیشتر مصرف می کنند.
سبک زندگی بی تحرک: افرادی که فعالیت نمی کنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. به طور منظم ورزش کردن مبتلا شدن به سرطان روده را کاهش می دهد.
دیابت : یکی از بیماری هایی که ممکن است باعث بروز کانسر روده شود دیابت می باشد.
اضافه وزن: چاقی علاوه بر به وجود آوردن مریضی های متفاوت، منجر به وجود آمدن سرطان روده نیز می شود.
سیگار کشیدن: این مورد هم خطر ابتلا به سرطان روده را چند برابر می کند.
الکل : استفاده بیش از حد از مشروبات، شما را در معرض این بیماری قرار می دهد.
پرتو درمانی : پرتو درمانی به سمت شکم برای معالجه سرطان های قبلی، ممکن است سرطان روده را به وجود بیاورد.
راه های پیشگیری از سرطان روده
برای پیشگیری از سرطان روده، راههای مختلفی وجود دارد که پیگیری آنها می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
غربالگری سرطان روده بزرگ: پزشکان توصیه می کنند، افرادی که بیشتر در معرض مبتلا شدن به سرطان روده قرار دارند در سن 50 سالگی این آزمایش را انجام دهند.
تغییر سبک زندگی: شما می توانید با تغییر عادات روزمره خود، خطر ابتلا به این کانسر را کاهش دهید و این تغییرات شامل:
مصرف انواع میوه، سبزیجات و غلات سبوس دار: میوه و سبزیجات حاوی ویتامین ها، ماده معدنی و آنتی اکسیدان ها هستند که در پیشگیری از سرطان تاثیر بسزایی دارند.
خود داری کردن از مصرف الکل : اگر از کسانی هستید که از نوشیدنی های الکی استفاده می کنید، آن را کاهش دهید یا به کل حذف کنید.
سیگار کشیدن ممنوع : اگر سیگار می کشید از پزشک برای ترک آن کمک و مشاوره بگیرید.
بیشتر ورزش کنید : سعی کنید هر روز 30 دقیقه ورزش کنید. اگر برایتان مشکل است با تمرین های ساده شروع کنید.
تعادل وزنی داشته باشد : با ورزش و رعایت رژیم غذایی در یک وزن مناسب بمانید.
آزمایشات غربالگری سرطان روده
آزمایشات ایمونو شیمیایی مدفوع :این آزمایش از روی خون های مخفی در مدفوع انجام می شود. رگ های خونی در پولیپ ها یا سرطان بزرگتر غالبا شکننده هستند و به راحتی توسط مدفوع آسیب می بینند.
آزمایش DNA مدفوع: سرطان روده یا سلول های پولیپ غالبا دارای جهش ژنتیکی DNA در ژن ها خاص هستند و سلول هایی که دارای این جهش ها هستند، وارد مدفوع می شوند در این آزمایش نشانه ها مورد بررسی قرار می گیرند.
کلونوسکوپی: پزشک در این روش، شکل ظاهری روده بزرگ و راست روده را مشاهده می کند و در هر ناحیه ای که غیر طبیعی به نظر رسید، بررسی می کند. یک وسیله لوله مانند که دارای دوربین است را به داخل روده می فرستند و از روی شواهد، نتایج به شما اعلام می شود. قبل از انجام کونوسکوپی روده شما باید تمیز و پاک باشد که به وسیله قرص و شربت های ملین، انجام این کار برایتان آسان می شود.
کلونوگرافی :(CT)این روش نوع پیشرفته اسکن توموگرافی کامپیوتری است که از روده بزرگ و راست روده با استفاده از اشعه ایکس تصاویر مربوطه را ضبط می کند.
روش های درمان سرطان روده
جراحی: این روش درمانی، در درمان بسیاری از سرطان ها کاربرد دارد. در جراحی سرطان روده مانند کونوسکوپی، روده کاملا پاک و تمیز باشد و خوردن داروهایی توسط دکتر تجویز می شود. این داروها دارای ملین هستند که کار پاکسازی روده را برای شما انجام می دهند.
کولکتومی: در این جراحی قسمتی از روده بزرگ برش داده می شود یا به کلی حذف می گردد. اگر تنها بخشی از روده برداشته شود به آن سگمنتال می گویند. معمولا با توجه به اندازه و محل سرطان، حدود یک چهارم تا یک سوم روده برداشته می شود. اگر تمام روده بزرگ برداشته شود به این عمل، کلکتومی می گویند. این روش معمولا صورت نمی گیرد جز مواردی که سرطان مشکل های دیگری مانند وجود صدها پولیپ در روده بزرگ به وجود آورده باشد.
شیمی درمانی سیستمیک: داروها مستقیما از رگ وارد خون می شوند یا ممکن است به صورت خوراکی مصرف شوند. این داروها وارد جریان خون می شوند و به نواحی مختلف بدن می رسند. این شیمی درمانی می تواند از گسترش سرطان به نقاط دیگر بدن جلوگیری کند.
شیمی درمانی منطقه ای: به گونه ای صورت می گیرد که تمرکز شیمی درمانی بر روی سلول های سرطانی همان منطقه آلوده شده است. در این روش، رسیدن داروهای شیمیایی را به دیگر نقاط بدن محدود می کنند و عوارض جانبی کاهش می یابد.
